مطالعه انگل های کرمی روده ای سگ و شغال در مناطق مختلف جغرافیای شهرستان ساری در سال ۷۲-۱۳۷۱

سابقه و هدف : عفونت های انگلی به خصوص عفونت های انگلی روده ای مشترک بین انسان و حیوان از مهمترین مشکلات بهداشتی کشورهای در حال توسعه و کشور ما می باشند. جهت شناخت انواع انگل های روده ای در حیوانات مجاور انسان به خصوص سگ و شغال به عنوان مخازن و میزبانان اصلی این عوامل و تعیین انواع انگل های روده ای مشترک بین انسان و گوشت خواران (zoonosis) مطالعه ای به مدت یک سال در سه منطقه جغرافیایی شهرستان ساری در بخش مرکزی استان مازندران انجام شد. مواد و روش ها : مطالعه به روش توصیفی با نمونه گیری از حیوانات در دسترس از 6 ناحیه در سه منطقه ساحلی، جلگه ای- جنگلی و کوهستانی شهرستان ساری از آذرماه 1371 لغایت 1372 انجام گرفت. در طی مطالعه 30 قلاده سگ و 45 قلاده شغال (مجموعاً 75 قلاده) با تفنگ شکار شدند. محتویات روده حیوانات پس از صید جهت جداسازی انگل های کرمی روده ای مورد بررسی قرار گرفت. انگل های جداشده پس از شستشو در سرم فیزیولوژی و نگهداری در فرمل 10 درصد رنگ آمیزی و مونته شدند. انگل ها از نظر خصوصیات ساختمانی جهت تعیین انواع گونه ها از لحاظ طبقه بندی (toxonomy) با میکروسکوپ نوری و یک دستگاه ترسیم گر مورد مطالعه قرار گرفتند. اطلاعات حاصل در فرم های اطلاعاتی ثبت شدند و با برنامه آماری spss آزمون کای دو (x2) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج : درطی مطالعه از 30 قلاده سگ و 45 قلاده شغال در مجموع 9 جنس و 12 گونه انگل کرمی روده ای جدا گردید. آلودگی به انواع نماتودها در سگ 80 درصد و درشغال3/93 درصد وآلودگی به انواع سستودها درسگ 80 درصد و درشغال32 درصد بوده است.که ارتباط بین آلودگی به انواع نماتودها وسستودها از لحاظ آماری معنی دار است (p<0.01 , p<0.025).متوسط شدت آلودگی به انگل های مختلف درسگ 53/137 و در شغال 37/47 عدد می باشد. حداکثر شدت آلودگی مربوط به انواع اکینوکوکوس به خصوص در سگ و حداقل شدت آلودگی مربوط به ریکتولاریا و تنیااویس در سگ و شغال بوده است. بیشترین درصد آلودگی در سگ به انکیلوستوماکانینوم (7/56 درصد)، دیپیلیدیوم کانینوم (50درصد) و انواع اکینوکوکوس (7/46 درصد) و در شغال انسنیاریااستنوسفالا(3/73 درصد)، انکیلوستوماکانینوم (4/64 درصد) و مزوسستوئیدین(2/42درصد)می باشد.میزان آلودگی به کرم های قلابدار سگ وشغال، انواع اکینوکوکوس، توکسوکارا، تنیامولتی سپس، دیپیلیدیوم کانینوم، مزوسستوئیدس، تنیاهیداتیژنا با درصدهای متفاوت در سه منطقه جغرافیایی مشاهده گردید. ارتباط بین آلودگی به انواع انگل های کرمی روده ای و مناطق جغرافیایی در سگ و شغال از لحاظ آماری معنی دار است (p<0.30). 7 گونه از انگل های روده ای جداشده، بین سگ و شغال و انسان مشترک می باشند. استنتاج : با توجه به این که متوسط شدت آلودگی در سگ 3 برابر شغال می باشد و تمامی سگ های مورد مطالعه ولگرد بودند، آلودگی سگ و شغال به عووان مخازن(به خصوص سگ) به لحاظ شرایط خاص جغرافیایی و آب و هوایی شهرستان و وجود شرایط نامناسب بهداشتی، باید مورد توجه جدی سیستم بهداشتی و دامپزشکی قرار گیرد. تنوع گونه های جداشده در مطالعه به خصوص از جنس اکینوکوکوس شامل اکینوکوکوس گرانولوزوس، گونه های مشابه اکینوکوکوس وجلی و اکینوکوکوس اولیگاتروس وانگل های کرمی دیگر از لحاظ علمی درانگل شناسی پزشکی نیز حائز اهمیت است.